03 Een zandpad

Net als de Boekhorstenstraat was de Karel van Gelderstraat in het midden van de vorige eeuw een zandpad. Een zandpad dat liep van de Velperweg naar een tweede Spijker hier in de buurt en dat toen - naar de eigenaar - bekend stond als het Dullertspijker. Het Dullertspijker was een rechthoekig gemetseld huis van twee verdiepingen omgeven door een ondiepe gracht en stond aan de noordzijde van de Molenbeek ongeveer op de kruising van de Karel van Gelderstraat en de Dullertstraat.

De rechtstreekse verbinding met de Velperweg ging in 1855, door de aanleg van de spoorweg naar Emmerik onder meer over de gronden van het Dullertspijker, verloren. Tussen 1865 en 1880 zijn de resterende gronden - het landgoed was in het begin van de 19e eeuw ruim 6 hectare groot - verkaveld tot bouwpercelen waarop de Driekoningenstraat, de Hertogstraat, de Karel van Gelderstraat, het oostelijke stuk van de Spijkerstraat, de Emmastraat tot de Dullertstraat en de Dullertstraat zelf tot stand kwamen.
Het had niet veel gescheeld of de Hertogstraat had niet Hertogstraat, maar Dullertstraat geheten. In 1873 stellen B&W voor de nieuwe straat over de gronden van de familie Dullert zo te noemen. Mr. Willem Hendrik Dullert, lid van de gemeenteraad en meer dan vijfentwintig jaar lid van de Tweede Kamer waaronder een groot aantal jaren tevens voorzitter, maakt bezwaar tegen het voorstel. Hij meent dat iemands naam alleen aan een straat verbonden kan worden bij bijzondere verdiensten jegens de gemeente. Hiervan is in dit geval geen sprake. Hij traceert in overleg met de gemeente de nieuwe straten en voor het overige is het opdelen van de grond in bouwpercelen een "geldelijke speculatie". B&W gaan mee met dit bezwaar en in verband met de eveneens toen voorgestelde naam Karel van Gelderstraat wordt besloten tot Hertogstraat. Nauwelijks is mr. Dullert in 1881 overleden of B&W zien alsnog hun kans schoon en noemen de nieuwe straat die uitkomt op de Emmastraat: Dullertstraat.

Het huis van het Dullertspijker is in 1880 afgebroken en daarmee verdween een tastbaar stuk Arnhemse geschiedenis. In het begin van de 16e eeuw behoorde het spijker toe aan Karel van Egmond, hertog van Gelre die het gebruikte als jachthuis en er naar verluid zijn maitresses ontving. In historisch perspectief is het huidige overwegende gebruik van de huizen aan de Karel van Gelderstraat zo vreemd nog niet. Omstreeks 1930 is de Karel van Gelderstraat doorgetrokken naar de Thorbeckestraat en aan weerszijden bebouwd met woningen in de stijl van de zogenaamde Delftse school. De woningen aan de oostzijde van de straat werden in de oorlog onherstelbaar beschadigd en afgebroken. Op dit terrein verrees na de oorlog de openbare lagere Karel van Gelderschool en noodgebouwen van de Thorbecke-HBS. Ook dat is nu weer anders: de Karel van Gelderschool ging in 1978 dicht en de noodlokalen zijn in 1983 vervangen door woningen. Dit deel van de Karel van Gelderstraat heet sinds juni 1982 overigens C.A. Thiemestraat.

Joep Mannaerts