Werkgroep Spijkerbroek oktober 2006
Inhoud
1. Routes Ý Paden Ý Wegen Ý Ontsluitingen
2. RandenÝ Gebouwen Ý Gebieden Ý Functies
3. Districten Ý Plekken Ý Gebouwen Ý Boomgroepen
4. Kruisingen Ý Overgangsgebieden Ý Knooppunten
5. Oriëntatie Ý Hoge elementen Ý Bomen Ý Bijzondere gebouwen
6. Conclusies en Aanbevelingen
Inleiding
In september 2006 is de Werkgroep Spijkerbroek met de gemeente een samenwerkingsverband
gestart met als doel te komen tot een herontwikkelingsplan voor het gebied Spijkerbroek.
Afgesproken is als eerste een inventarisatie te maken van het gebied, waarbij
ieder afzonderlijk het huiswerk zal maken en presenteren. De twee presentaties
zullen later worden samengevoegd tot één geheel.
De Werkgroep Spijkerbroek heeft ervoor gekozen om via de methode Kevin Lynch
het gebied te inventariseren. Deze methode bestaat uit vijf onderdelen, waarbij
op basis van positieve en negatieve kenmerken het te onderzoeken gebied omschreven
wordt.
De verschillende onderdelen zijn:
1. Routes: paden, wegen, ontsluitingen
2. Randen: gebouwen, gebieden, functies
3. Districten: plekken, gebouwen, boomgroepen.
4. Kruisingen: overgangsgebieden, knooppunten.
5. Oriëntatie: hoge elementen, bomen, bijzondere gebouwen.
Op de volgende pagina’s zijn overzichtskaartjes te vinden van het gebied
Spijkerbroek met de belangrijkste locaties per onderdeel. Foto’s daarvan
zijn toegevoegd. De positieve en negatieve kenmerken zijn uitgebreid bediscussieerd
en benoemd. In het vervolg van het proces zullen de beschrijvingen van waarde
kunnen zijn voor het maken van keuzes in het ontwerpproces.
Tot slot zijn op basis van de kenmerken samenvattingen gemaakt van alle vijf
de onderdelen. Deze zijn met kaartjes verduidelijkt. De getrokken conclusies
worden gevolgd door aanbevelingen voor de eerstvolgende stadia in het proces
van herontwikkeling van het gebied Spijkerbroek.
1. Routes: paden wegen en ontsluitingen
1. De Thorbeckestraat.
De Thorbeckestraat wordt benoemd als één van de belangrijkste ontsluitingsstraten
van het gebied.
Positief: Ý Open ruimte, oogt heel ruimtelijk Ý Geen parkeerprobleem Ý Eenrichtingsverkeer
Negatief : Ý Anoniem Ý Veel drempels Ý Veel (kapot) hekwerk Ý Erg breed, veel
onbenutte ruimte Ý Stenige sfeer Ý Loos groen Wortelwerking van populieren in
stoepen
2. De C.A. Thiemestraat
Positief: Ý Woonstraat en verblijfsgebied Ý Geen doorgaand autoverkeer Ý Wel
doorgaand fiets- en voetverkeer Ý Kleinschalig Ý Er zit een knik in de weg,
geen snelheid in autoverkeer Ý Straat met dertiger- en tachtiger jaren woningen.
Ý Open karakter school en tachtiger jaren woningen
Negatief: Ý Geen doorgaand verkeer Ý Erg besloten.
3. De Hugo de Grootstraat De Hugo de Grootstraat is in tweeën verdeeld:
a. deel viaduct / Thorbeckestraat
b deel Thorbeckestraat / Johan de Wittlaan
3a: Positief: Ý Viaduct is voor autoverkeer afgesloten ) Ý Geen files meer Ý
Doorgaand fietsers- en voetgangersverkeer Ý Kinderen lopen veilig over Ý Je
gaat de stad uit.
Negatief: Ý Speelkooi (lawaai) Ý Scheiding van twee werelden Ý Treinlawaai Ý
Rommelige inrichting Ý Onveilig/onbehaaglijk gevoel bij viaduct
3b: Positief: Ý Beide zijden vormen een buurtje Ý Oranjegevoel
Negatief: Ý Brede groene middenstrook, eentonig, weinig gebruiksmogelijkheden
Ý Zitje wordt weinig gebruikt
4. Dullertstraat
Positief: Ý Deel Thiemestraat / Emmastraat is erg mooi / eenheid Ý Verkeerstechnisch
erg rustig
Negatief: Ý Vanaf kruising Thiemestraat erg negatieve uitstraling Ý Doorgaande
route ( het vroegere rondjes rijden ) Ý Verwaarloosd Ý Restanten zwembadentree
Ý Doorzicht spoordijk vaak vervuild
5. Spijkerstraat
Positief: Ý Mooie gevels Negatief: Ý Door leegstand “unheimisch” gevoel Ý Aan
het eind garages Ý Lange straat eindigt in het niets Ý Aan het eind van de straat
anticlimax Ý Braakliggende grond bij kerk/hekwerk
6. Karel van Gelderstraat
Positief: Ý Straatsfeer Ý Terugkerend verkeer Ý Intimiteit
Negatief: Ý Casa Rossa, lelijk pand Ý Verwaarloosde sfeer
7. Emmastraat
Positief: Ý Een erg mooie doorgaande straat
Negatief: Ý Versmalling hoek Parkstaat Ý Afslaand verkeer naar Parkstraat
8. Hertogstraat
Positief: Ý Statig karakter Ý Plaatselijke verruimingen bij voormalige winkels
Negatief: Ý Erg smal Ý Met bomen: erg somber en donker Ý Veel rotzooi, vuilcontainers
Ý Rommelige bestrating Ý Veel fietsen op de stoep
9. Groen van Prinstererstraat
Positief: Ý Erg ruim. Ý Veel groen Ý Hondenuitlaatplaats
Negatief: Ý Sluiproute Ý Er wordt hard gereden Ý Negatieve uitstraling hondenuitlaatplaats
Ý Lawaaiige bestrating Ý Voor verkeer risicovolle hoek Emmastraat
10. Fagelstraat
Positief: Ý Plezierige doorgang Ý Helling / hoogteverschil voelbaar
Negatief: Ý Achterkant MTS
11. Pad tussen Thorbeckestraat en van Slingelandstraat
Positief: Ý Veel gebruikt Ý Zijkant Ý Openbaar toegankelijk
Negatief: Ý Smal Ý Begrensd Ý Tussenpad tussen huizen zonder uitwijkmogelijkheid
Ý Geen verlichting
12. van Slingelandstraat
Positief: Ý Ruime straat Ý Blinde muren, gedeeltelijk blinde kopgevels Ý Groene
straat Ý Speelterrein in het midden van de straat
Negatief: Ý Blinde kopgevels Ý Uitstraling achterkant MTS
13. Toegang bouwspeelplaats
Positief: Ý Aan het eind van het toegangspad de openbaring: Thialf Ý Groene
geluidbuffer Ý Geheimzinnig pad Ý Voelbaar hoogteverschil
Negatief: Ý Moeilijk vindbaar Ý Geen goed wegdek
2. Randen: gebouwen, gebieden, functies
1. Talud spoorlijn
Positief: Ý Veilig Ý Beschutting Ý Groene wal
Negatief: Ý Geluid / trillingen Ý Afscheiding Molenbeke Ý Kans op ongelukken,
goederentreinen
2. Flats Thorbeckestraat
Positief: Ý Stoep is breed Ý Veel glas / licht, vooral ‘s-avonds Ý Uitzicht
op groen Ý Koopappartementen,zorg voor woonomgeving
Negatief: Ý Begane grond blinde muur, gesloten effect. Ý Saaie flats Ý Erg lange
lengte flats, saai Ý Bergingen onderin Ý Grote bomen voor de deur, geen uitzicht
3. MTS
Positief: Ý Veel glas, Ý Voorkant Thorbeckestraat neutraal Ý Overdag en ‘s-avonds
levendig
Negatief: Ý Gebouw erg aanwezig en pal naast de stoep Ý “Drukt” op de straat
Ý Recht toe, recht aan Ý Achterkant gebouw negatieve uitstraling Ý Bekeken worden
( wederzijds )
4. C.A. Thiemestraat-west
Positief: Ý Menselijke schaal Ý Vriendelijk Ý Kleinschalig Ý Mooi verloop in
de gevelopbouw Ý Eigen karakter
Negatief: Ý Niet
5. Thorbeckestraat-noord
Positief: Ý Mooie bomenrij Ý Brede ruimte Ý Ruimtelijk Negatief: Ý Dubbel hek
Ý Veel gras ( honden en poep! ) Ý Eenduidig Ý Er gebeurd niets Ý Geen contact
noord-zuid Ý Afscheiding, hekken
6. Dullertstraat zuid
Positief: Ý Speelplaats niet zichtbaar = spannend Ý STA gebouw duidelijke afscheiding
tussen twee werelden
Negatief: Ý Absolute scheiding van Thialf Ý Ontoegankelijk naar Thialf
7. Bomenrij langs het sportveld
Positief: Ý Fungeert als windsingel Ý Karakteristiek voor klassieke sportvelden
Ý Twintiger jaren tijdsbeeld van de Italiaanse populieren. Ý Breekt grote vlakte
in visueel opzicht Ý Staat dwars op de richting
Negatief: Ý Gevaar voor afbrekende takken Ý Drassig gebied
8. Bebouwing einde Spijkerstraat
Positief: Ý Grens van de wijk Ý Mooi intacte gevelwand
Negatief: Ý Spoorkant (rommelig spoortalud)
3. Districten: plekken, gebouwen, boomgroepen
1. Het bos op de hoek van de Vosdijk en de Thorbeckestraat
Positief: Ý Groen Ý Gesloten beeld
Negatief: Ý Rommelig Ý Niet spannend
2.a Hugo de Grootschool
Positief: Ý Leven in de straat Ý Kleinschalige school
Negatief: Ý Lelijk gebouw Ý Veel zwerfvuil
2.b Terrein achter de Hugo de Grootschool
Positief: Ý Open structuur Negatief: Ý Gesloten vanaf de straat Ý Er spelen
niet veel kinderen
3. Thorbeckestraat zuidzijde
Positief: Veel ruimte
Negatief: Ý Afgesloten karakter Ý Barrière naar het Broek Ý Anoniem
4. Sportveld
Positief: Ý Enorme ruimte Ý Weidsheid Ý Veel gebruikt Ý Open karakter
Negatief: Ý Drassig Ý Geen sportvoorzieningen
5. Verbouwde stedelijk gym
Positief: Ý Mooi gebouw Ý Mooie details Ý Goed van schaal
Negatief: Ý Op het voorterrein gebeurd niets Ý Achterzijde nog onduidelijk Ý
Lelijke doos!
6. Bouwspeelplaats
Positief: Ý Verrassende plek na onduidelijk toegang Ý Intiem Ý Afgegrensd Ý
Veilig gevoel voor kinderen Ý Vakantiegevoel.
Negatief: Ý Onzichtbaar van buiten af Ý Veel asfalt, doodse uitdrukking Ý Heet
in de zomer
7. Bebouwing Thiemestraat
Positief: Ý School heeft goede maat Ý Open karakter Ý Leuk gebouw met vleugels
Ý De dertiger jaren woningen zijn mooi van schaal
Negatief: Ý Geen duidelijke entree vanuit Dullertstraat Ý Het schoolgebouw is
niet straatgericht Ý De huizen uit de jaren tachtig zijn bleek! Ý Geen samenhang
in de straat.
8. Het Dullertgebied.
Positief: Ý Onderdeel van de negentiende-eeuwse bebouwing van het Spijkerkwartier
Ý Redelijk samenhangende bebouwing
Negatief: Ý Gatenkaas Ý Door oorlog beschadigd Ý Relatie bouwspeelplaats met
de rest van het gebied onduidelijk. Ý Stadsomroepgebouw onooglijk
4. Kruisingen: overgangsgebieden, knooppunten
1. Gebied Thorbeckestraat, Hugo de Grootstraat en viaduct
Positief: Ý Verschillende sferen komen bij elkaar
Negatief: Ý Niet omsloten, weglopende ruimte Ý Onsamenhangende omgeving Ý Geen
verblijfsgebied, doorgangsgebied Ý Qua sfeer geen verbinding tussen het oostelijk
en westelijk deel
2. Gebied Thiemestraat / Thorbeckestraat / Groen van Prinstererstraat / Boulevard
Heuvelink
Positief: Ý Straatwand noordzijde Thorbeckestraat heeft duidelijke samenhang
Negatief: Ý Zuidzijde Thorbeckestraat onduidelijke bebouwing door school kerk
en grasveld. Ý De ruimte loopt weg, is niet begrensd. Ý De bebouwing van de
Boulevard Heuvelink is niet goed afgemaakt
3. Het Dullertgebied
Positief: Ý Mooi open / gesloten karakter bebouwing, Dullertgebied versus bouwspeelplaats
Negatief: Ý Verkeerstechnisch onduidelijk Ý Geen samenhang in de bebouwing Ý
Door spoordijk geen relatie met Molenbeek
5. Oriëntatie: hoge elementen, bomen, bijzondere gebouwen.
1. De bomenrij van de hoge populieren
Positief: Ý Kenmerkend voor het open gebied Ý Mooie markering
Negatief: Ý Bomen zijn kwetsbaar in de tijd
2. Het torentje van het gymnasium
Positief: Ý Het gebouw en het torentje staan centraal in het gebied
Negatief: Ý Het is ijl en net overal zichtbaar
3. De Vospoort
Positief: Ý Markant punt in de dijk
Negatief: Ý Erg smal.
4. De plataan op de hoek van de Dullertstraat Thiemestraat.
Positief: Ý Markeert entree
Negatief: Ý Op termijn kwetsbaar (door omvang)
5. De Spoordijk
Positief Ý Sterk oriënterende lijn
Negatief Ý Lawaai
6. Conclusies en aanbevelingen.
1. Routes, paden, wegen, ontsluitingen.
Conclusies: Het gebied kenmerkt zich door verschillende sferen van de openbare
ruimte, zoals de anonimiteit en de redelijke stilte van de Thorbeckestraat,
de intimiteit van de Thiemestraat, de kromming van de Spijkerstraat naar het
gebied toe, de barrièrewerking tussen het Spijkerbroek / Statenkwartier achter
de Thorbeckestraat en de rommelig ingerichte Hugo de Grootstraat. Kenmerkend
is dat deze routes geen van allen echte doorgaande autoroutes zijn; de Thorbeckestraat
is vanaf de Hugo de Grootstraat éénrichtingsverkeer. Het voet-en fietsverkeer
heeft een doorgaand karakter.
Aanbeveling: Ý Het gebied tot aan de randen van de openbare wegen betrekken
bij de ontwikkeling van het plangebied.
2. Randen, gebouwen, functies.
Conclusies: Het gebied kenmerkt zich als een binnengebied, omsloten door de
spoordijk, de flats en de Mts aan de Thorbeckestraat, de dertiger jaren woningen
van de Thiemestraat en de afrondende bebouwing van het “Dullertgebied”. De drie
hoekpunten van het gebied zoals de entree vanuit de Boulevard Heuvelink/Groen
van Prinstererstraat, de entree vanuit de Hugo de Grootstraat/ Vospoort en vanuit
de Karel van Gelderstraat en de Spijkerstraat vormen tegelijkertijd de entrees
van het gebied. In het gebied zijn nog randen te onderscheiden, zoals de rij
Italiaanse populieren en de achterzijde van het voormalige Thorbeckelyceum.
Aanbeveling: Ý Het eigen karakter van de randen versterken. Ý De zogenaamde
entrees herontwikkelen.
3. Districten, plekken, boomgroepen.
Conclusies: In het gebied zijn verschillende sferen te onderscheiden met elk
hun eigen karakter, soms afgesloten (zoals de bouwspeelplaats), soms open (zoals
het sportveld) . Door de onder 2. genoemde randwerking vertoont het gebied een
samenhangend geheel. welke echter nauwelijks binding heeft met de omringende
gebieden, zoals het Broek, het Spijkerkwartier, het Statenkwartier en Molenbeke.
Het totale gebied heeft daardoor een introvert en rustig karakter met een eigen
gezicht.
Aanbeveling: Ý Handhaven en versterken van het eigen karakter.
4. Kruisingen, overgangsgebieden, knooppunten.
Conclusies: Er is een drietal plekken aan te wijzen waar de overloop naar de
buiten gebieden voelbaar is. 1. de entree vanuit de Boulevard Heuvelink, 2.
de entree vanuit de Hugo de Grootstraat en 3. de afronding van de Spijkerstraat.
Ook de overloop van de Thorbeckestraat naar de van Slingelandstraat via de Fagelstraat
en de tussendoorpaden kan meegenomen worden.
Aanbevelingen: Ý De toegankelijkheid van het gebied moet vergroot worden. Ý
De overgang naar de omringende gebieden moeten verbeterd en versterkt worden.
5. Oriëntatie, hoge elementen, bomen, bijzondere gebouwen.
Conclusies: Het is opvallend dat in het gebied nauwelijks oriëntatiepunten aan
te wijzen zijn. Het toekomstige stedelijk gymnasium met het torentje is het
enige markante element in plangebied.
Aanbeveling: Ý Het valt te overwegen of een oriëntatie punt of plek belangrijk
is