Van onze verslaggever - juli 2004. De bewoners van Prins Hendrikstraat 5 wilden hun tuinhek vernieuwen. Bij het graven in de voortuin stuitten ze op een zogenaamde zakput.

Zak- of stapelputten

De naam zakput duidt op het zakken van het afvalwater in en door de bodem van deze put. De naam stapelput wijst op de wandconstructie, die nl. dikwijls gestapeld en dus niet gemetseld wordt, maar voor de sterkte van het geheel is het beter de wanden wel te metselen.

Deze putten brengen we hetzij in aansluiting met beerputten of septictanks aan het einde van de overloopleiding, hetzij zonder toepassing van beerputten of septic tanks aan het einde van de huisriolering, zodat het rioolwater zich in deze put verzamelt en zich rondom in de grond kan verspreiden.
Slechts wanneer er geen andere mogelijkheid is, het rioolwater kwijt te raken, passen we deze zak- of stapelputten toe. Dit rioolwater kan immers voor de gezondheid schadelijke stoffen bevatten. Indien deze zich nu in de grond verspreiden en het water op enigerlei wijze weer aan de grond wordt onttrokken door welputten of dergelijke, kan dit nadelige gevolgen hebben. Een zak- of stapelput moeten we dan ook zo ver mogelijk van regenbakken, welputten en dergelijke af plaatsen. Tevens is het wenselijk, bij de plaatsing rekening te houden met de stroomrichting van het grondwater, zodat bv. nooit de stroomrichting van het grondwater van de stapelput naar een regenbak of een welput is gericht. Daarvoor kunnen we op verschillende punten van het terrein gaten tot in de grondwaterstand graven en door waterpassing het hoogteverschil meten.

Voor de constructie van een stapelput zie figuur 2. De onderkant van deze put leggen we op het peil van de hoogste grondwaterstand. Ligt dit echter erg laag, dan wordt de onderkant wel hoger gehouden, maar in geen geval mag de put op een kleilaag of een waterkerende laag staan. De bodem van de put maken we zo filtrerend mogelijk, bij voorkeur van een 20 cm dikke laag grof puin, zodat het rioolwater kan wegzakken. De wanden metselen we van baksteen één steen dik, terwijl we iedere laag als koppenlaag uitvoeren met open stootvoegen van 3cm. De diameter is ongeveer l,5m. De overloopleiding van beerput of septic tank, die ter plaatse van de stapelput ongeveer l m onder de grondslag ligt, sluit boven in de putwand aan, terwijl we daarboven de put afsluiten. Dit kan gebeuren door van het bovenste gedeelte iedere laag enige centimeters naar binnen over te metselen, tot een opening van ongeveer 25cm overblijft, die we met een betontegel afsluiten. Ook maken we voor het afsluiten van het bovengedeelte van de put wel gebruik van een segmentvormig betonstuk, een zgn. kruinstuk, zoals we ook bij de beerputten gebruiken. Voor het aanbrengen van de put graven we een ruim gat en tussen de wanden van dit gat en de putwand storten we grof puin of takkenbossen van rijshout om de omringende bodem zo filtrerend mogelijk te houden.

Noot van de redaktie.
De bouwtekening en de tekst komen uit een oud handboek..

Afb.1. Voortuin Prins Hendrikstraat 5
Fig.1. Verticale doorsnede, zijaanzicht van de put. Linksonder in de figuur is een bovenaanzicht van hetzelfde getekend.

Afb. 2. Hierboven: een kijkje op de bodem van boven af in de put

Afb. 3. Deksel van de put geopend
Afb. 3. Putdeksel voor de ontdekking van de oude put

Fig. 2. Dwarsdoorsnede van de put zoals aangetroffen in de voortuin.