19 Geloof

Van het Spijkerkwartier en de Spoorhoek kun je veel zeggen, maar niet dat er niet werd gebeden. Een keur van geloofsgemeenschappen heeft zich door de jaren heen hier in de buurt gevestigd. Door het bouwen van een nieuw godshuis of door het herbestemmen van een woning voor de eredienst. Sommige kerken zijn inmiddels ook weer verdwenen of naar elders vertrokken. Een inventarisatie.

Van de kerken in de buurt is de katholieke Martinuskerk aan de Steenstraat onbetwist de oudste. De kerk, in 1875 in gebruik genomen, werd ontworpen door de begaafde architect Alfred Tepe, die ruim zeventig kerken in Nederland bouwde. Twaalf jaar later kwam de gereformeerde Oosterkerk aan de Rietgrachtstraat tot stand. In 1898 nam de Evangelisch Lutherse gemeente een nieuw kerkgebouw aan de Spoorwegstraat in gebruik.
De Apostolische gemeente bouwde in 1899 aan de Parkstraat een nieuwe kerk. Een steen met dat jaartal in de gevel getuigt daar nog van. Het gebouw ging later over naar de Christelijk Gereformeerde gemeente.Hekkesluiter bij de vooroorlogse kerkenbouw in de buurt is de Vrijzinnig Hervormde kerk in de Parkstraat. Dit gebouw in de stijl van de Haagse School dateert van 1927. Al deze kerkgebouwen kwamen redelijk ongeschonden de oorlog door.
In 1944 vond de Gereformeerde gemeente in verband met het beschietingsgevaar het verstandiger de Westerkerk, die vlak bij het station lag, niet meer voor de dienst te gebruiken. In de Oosterkerk werden daarom in dat jaar op zondag twee diensten achter elkaar gehouden. Zo ook op zondag 17 september 1944, de dag van de geallieerde luchtlandingen bij Arnhem. Althans dat was de bedoeling. Door voortdurend luchtalarm en zware bombardementen vanaf een uur of elf vond alleen de dienst van 9 uur doorgang.
Na de oorlog kwamen er nog een paar kerkgenootschappen bij. De Kerk der Zevende Dags Adventisten betrok een woning aan de Parkstraat waar ze nu nog steeds zijn te vinden.

Nieuwe kerkgebouwen verrezen op plaatsen waar woningen door het oorlogsgeweld verloren waren gegaan: op de hoek van de Spijkerkstraat en de Karel van Gelderstraat bouwde de Hersteld Apostolische Zendingsgemeente. En de Nederlands Hervormde Kerk en de Gereformeerde Gemeente bouwden nieuwe godshuizen aan de Groen van Prinstererstraat.

De toenemende ontkerkelijking van Nederland na 1960 ging ook aan de kerken in de buurt niet voorbij. De Oosterkerk aan de Rietgrachtstraat was het eerste en belangrijkste slachtoffer : in 1972 gesloten. De Apostolische kerk aan de Spijkerstraat hield het langer vol maar moest in 1990 toch omzien naar een kleinere behuizing. Het kerkgebouw is nu een galerie. Ook de Christelijk Gereformeerde gemeente aan de Parkstraat kon het gebouw niet meer bekostigen en verkocht de kerk aan een begrafenisondernemer. Evengoed een passende bestemming voor een kerkgebouw.

Betrekkelijk nieuw is de vestiging van moskeeën in de buurt. Eerst in de Hertogstraat, die later naar de Velperweg verhuisde, later ook aan de Boulevard Heuvelink.

Joep Mannaerts